Je ziet ze steeds vaker op het water, zonnepanelen. Eerder alleen op de zeilboot van de avonturier die die lange tochten maakt met zijn schip, maar nu ook steeds meer op gemotoriseerde plezierjachten. Overweegt u zonnepanelen op uw boot te laten monteren of zelf zonnepanelen voor op de boot aan te schaffen en te plaatsen? Hier zijn wat zaken om op te letten.
Waarom kiezen voor zonnepanelen aan boord?
Zonnepanelen op boten laten monteren bieden grotere vrijheid op het water door onafhankelijkheid van walstroom, waardoor langere vaartochten mogelijk zijn zonder zorgen over de accu. Ze zijn duurzaam, milieuvriendelijk en leveren gratis energie. De keuze tussen traditionele en flexibele panelen hangt af van de beschikbare ruimte en persoonlijke voorkeur. Traditionele panelen zijn efficiënter, terwijl flexibele panelen ideaal zijn voor beperkte ruimtes. Het is belangrijk om de energiebehoefte goed te berekenen, zodat de panelen genoeg stroom leveren voor uw behoeften op het water.
Vorm of functie
De toename van het aantal zonnepanelen aan boord van plezierjachten komt voor een groot gedeelte door het gestegen aanbod van semi-flexibele zonnepanelen. Dit zijn boot zonnepanelen die enigszins buigbaar zijn, buigbaar genoeg om de lichte bolling van een garage of dek te volgen. Dit maakt deze semi-flexibele panelen erg aantrekkelijk voor booteigenaren. Daarnaast zijn ze ontzettend dun (meestal zo’n 4mm), wat alleen nog maar meer bijdraagt aan een strakke look na het plaatsen. Trouwens, deze zonnepanelen bestaan tegenwoordig ook als beloopbare versie, bijvoorbeeld van het merk Sunbeam, en ook uitgevoerd als zwart, dat kan op sommige jachten erg gaaf staan. Het ‘ouderwetse’ zonnepaneel met glasplaat kan zoals begrijpelijk niet gebogen worden en is in veel gevallen bijna 10 keer zo dik (30mm). Echter, dit paneel levert in veel gevallen zo’n 25% meer energie, al neemt dit verschil steeds verder af. De keuze voor een zonnepaneel met glasplaat of semi-flexibel zonnepaneel heeft dus niet alleen te maken met looks.
Soorten Zonnepanelen voor Boten
Bij de keuze van zonnepanelen voor boten zijn er drie hoofdtypen: traditionele, flexibele en dunne-film panelen.
- Traditionele Zonnepanelen: Gemaakt van silicium, onderverdeeld in monokristallijn (effen, bijna zwart) en polykristallijn (blauw, gebroken glasachtige uitstraling). Monokristallijne panelen zijn efficiënter, terwijl polykristallijne panelen beter presteren bij diffuus licht.
- Flexibele Zonnepanelen: Licht van gewicht, buigzaam en ideaal voor beperkte ruimtes of gebogen oppervlakken op boten. Ze zijn minder kwetsbaar en veilig voor overlopen.
- Dunne-film Zonnepanelen: Deze panelen bieden hoge flexibiliteit en presteren goed bij weinig licht, maar hebben een lagere efficiëntie. Ze zijn goedkoper en licht, wat voordelig is voor gewichtsbesparing op boten.
Elk type paneel heeft unieke eigenschappen die passen bij verschillende behoeften en omstandigheden op boten.
Opbrengst, opslagcapaciteit & energiebehoefte
Zonnepalen aan boord laten monteren doe je niet zonder na te gaan wat de energiebehoefte aan boord is en wat de gewenste opbrengst dus moet zijn. Bent u toch die avonturier die wekenlang zonder brandstof en walstroom wil kunnen overleven, dan is het toch echt verstandig om het beschikbare oppervlak zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Wilt u enkel de koelkast in de zomer een graad lager kunnen zetten terwijl u een dag voor anker ligt, dan is die noodzaak waarschijnlijk minder groot en zijn de semi-flexibele boot zonnepanelen een prima keuze.
Het inschatten van de energiebehoefte is niet erg ingewikkeld. Ieder component aan boord heeft als het goed is ergens een sticker met het stroomverbruik in ampère (A) erop vermeld, en anders is vaak aan de hand van een merk en modelnummer online wel te vinden wat het stroomverbruik is. U vermenigvuldigt het stroomverbruik van ieder relevant component met het aantal uur per dag dat u verwacht ieder apparaat aan te hebben. Vervolgens telt u alle getallen bij elkaar op. De koelkast verbruikt bijvoorbeeld 3A en u hebt deze de hele dag aan, zeg 14u, dit maakt 42Ah (ampère/hour). Daarnaast wordt er een aantal keer koffie gezet, staat er verlichting aan en een ventilator. Dit kost bij elkaar nog eens 60Ah. De totale energiebehoefte is dan 102Ah voor een dag. Voordat we kijken naar welke zonnepanelen voor boot daar bij zouden horen moeten we de opslagcapaciteit van uw huishoudaccu hierbij betrekken. Deze vermeldt altijd over hoeveel Ah opslagcapaciteit de accu beschikt en het getal zal afhangen van onder andere de grootte van uw schip. Een opslagcapaciteit van 100Ah voor de huishoudaccu is niet veel en dit betekent dat een zonnepaneel praktisch overbodig zou zijn, toch? Inderdaad, maar stel dat u een keer een volledig weekend op het water verblijft zonder walstroom, dan komen er ineens nachturen bij de berekening. Tijdens deze uren verbruikt u nog steeds stroom, zoals met de koelkast, en leveren uw zonnepanelen niks op. Het is dus op deze momenten dat zonnepanelen aan boord goed van pas komen. Idealiter houden deze overdag de huishoudaccu op peil én zorgen voor het verbruik van alle componenten die u mogelijk aan hebt. Wanneer u dan de avond/nacht in gaat kan de volle huishoudaccu (of bank van meerdere accu’s) het leveren van de stroom overnemen totdat nieuwe zonnestralen de volgende ochtend uw zonnepanelen weer gaan voorzien. Dit laat zien dat voor zelfvoorzienend langere tijd op het water verblijven uw huishoudaccu ook op orde moet zijn en dat het niet alleen om zonnepanelen gaat! Wanneer u zover bent om de zonnepanelen voor op de boot te gaan bestellen en het benodigde vermogen te berekenen neemt u de energiebehoefte en vermenigvuldigd u dit met het gebruikte voltage aan boord, vaak 12 volt. Dit getal geeft de energie aan in Wh (Watt/hour) wat de zonne-installatie moet gaan leveren voor de tijd dat u hebt bepaald, bijvoorbeeld 12V x 102Ah = 1224Wh. Dit moet nog vertaald worden naar Watt. U deelt daarvoor het zojuist berekende getal door de gemiddelde tijd dat uw panelen optimaal stroom leveren. Dit verschilt per seizoen, per dag, per locatie en per montagelocatie (veel/weinig schaduw) dus dit is lastig in te schatten. Stel dat dit 6 uur per dag is levert dit een vermogen van 204W. Voor het compenseren van verliezen en opvangen van bewolkte momenten adviseren wij om dit vermogen te vermenigvuldigen met een factor 1,5. Zonnepanelen kiezen met meer vermogen dan nodig is niet erg.
U bent nu voorbereid voor het plaatsen van zonnepanelen op uw boot. Denkt u eraan een geschikte solar controller mee te bestellen, bij voorkeur een zogeheten MPPT controller. Merken als Victron en Mastervolt, maar ook minder bekende merken als Victron en Mastervolt maken goede solar controllers.
Vragen over zonnepanelen op boot monteren? Neem gerust contact op. Gaat u zelf zonnepanelen monteren en wilt u alleen even laten controleren of uw energiebehoefte berekening klopt? Ook dan kunt u gerust een mailtjes sturen met zoveel mogelijk details van uw systeem en berekening, dan kijken wij van Crafto even met u mee of u het goed hebt gedaan.
